Op donderdag 25 april komt het Netwerk Verduurzamers bijeen in het Amarena Zwembad in Amersfoort (de vergaderzaal dan). Samen zoeken we naar manieren om de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed te versnellen én financieel verantwoord te houden. Daarbij richten we ons op de praktijk: wat werkt, wat schuurt en hoe krijgen we iedereen mee – binnen én buiten de organisatie.

De titel van de bijeenkomst – Duurzaamheid in harde euro’s – geeft aan hoe belangrijk de businesscase nog steeds is, terwijl we eigenlijk van de vertaling naar euro’s af willen. We bespreken de uitdagingen van financiering tot samenwerking met huurders, van interne organisatie tot netcongestie. We delen kennis, leren van elkaars aanpak en sparren over oplossingen.

Samenwerking met huurders

Peter de Wilde van SRO trapt de dag af. Eerst een uitleg over de unieke opzet van SRO: aandeelhouders zijn gemeente Amersfoort en gemeente Haarlem (50-50) en vervolgens zijn er bv’s opgericht met verschillende andere gemeenten. Vanuit die BV zorgt SRO vervolgens voor het beheer, de exploitatie en sportservice van het maatschappelijk vastgoed. Dat levert veel inzichten en best practices op. “Uit landelijke gegevens blijkt dat voor meer dan 80 procent van de zwembaden in Nederland een aquathermiebron binnen 500 meter van het zwembad beschikbaar is. Als al deze zwembaden verwarmd zouden worden met aquathermie dan zou dat een besparing van 66 miljoen m3 gas per jaar opleveren”, zegt Peter. SRO ziet tevens veel verschillen in het samenwerken met huurders. Aan de hand van een praktijkverhaal van collega Britt, geeft SRO wat werkt om duurzaam gedrag te stimuleren bij huurders:

• Meetgegevens inzichtelijk via app (zichtbaarheid resultaten)
• Succes vieren
• Kennissessies met huurders (bv. buitensport Haarlem)
• Regeling bij extra energiebesparing -> positief resultaat voor huurders

De les is duidelijk: duurzaam gedrag stimuleren lukt alleen als huurders zich mede-eigenaar voelen van het proces. Dat vraagt goede communicatie, duidelijke afspraken en ruimte voor eigen inbreng.

Duurzaamheid in de begroting

In het tweede deel van de ochtend kijken we naar de Paragraaf Kapitaalgoederen: hoe begroten we op de lange termijn en hoe maken we verduurzaming zichtbaar in cijfers? Door te sturen op feitelijk energieverbruik en de opgave zichtbaar te maken in de paragraaf, zijn we de wetgeving een stapje voor.

We bespreken ook de remmende factoren: netcongestie, gebrek aan regelgeving, huurders die er niet mee bezig zijn, afhankelijkheid van politieke kleur, samenwerking van wethouders met verschillende belangen, tegenstrijdige ambities en regels, en dat data niet op orde is, worden breed herkend.

Anderen meekrijgen

Na een gezonde lunch en een ommetje kijken we naar het samen werken aan verduurzaming. Douwe Veltman (Groningen) vertelt hoe zij een cursus hebben ontwikkeld in samenwerking met de hogeschool. Maikell van Rooijen en Abdellatif Laarissi (Tilburg) delen hun tactische aanpak. Ze gebruiken hiervoor onder andere het model van Kotter met 8 stappen voor verandering. 

De kern? Verduurzaming krijgt pas echt vaart als het niet iets ‘van vastgoed’ is, maar een organisatiebreed thema wordt.

De businesscase: hoe maken we het haalbaar en betaalbaar?

Gemeenten als Utrecht, Amsterdam en Haarlemmermeer laten zien hoe zij verduurzaming financieel onderbouwen. Utrecht (Erik Leisink) werkt bijvoorbeeld met een CO₂-reductiemethode: €875 per ton bespaarde CO₂, gebaseerd op Duits onderzoek. Zo krijgt elke maatregel een klimaat-prijskaartje én is de keuze helder welke ‘onrendabele investering’ een verantwoorde uitgave is.

Gemeente Amsterdam (Eveline Roubos en Ilse Bakker) laten zien hoe zij met €448 CO₂ rekenen, maar ook klimaatadaptiviteit, circulariteit en natuurinclusiviteit meenemen in hun verantwoording. Gemeente Haarlemmermeer (Matthias Vellekoop en Bert de Vries) werken met een ander model met een dalreserve voor de onrendabele investeringen (een aparte reserving). Vanuit de split-incentive moeten huurders de ‘winst’ terug investeren in duurzame maatregelen.

Conclusie is wel bij alle gemeenten dat de berekeningen alsnog een groot tekort laten zien en dat er dus flink geld bij moet komen willen de duurzame ambities gehaald kunnen worden. 

Waar hebben we wél invloed op?

Dan is er tijd voor een rondetafelgesprek: welke remmende factoren liggen binnen de invloedssfeer en welke erbuiten? Wat kunnen we doen om onze invloed te vergroten? Welke oplossing hebben we binnen onze invloedssfeer op de remmende factoren? Genoemde oplossingen zijn ‘gezamenlijk warmtenet’, ‘vermeden klimaatkosten in beeld’, ‘AI inzetten voor de monitoring’, ‘trias territoria’ (samenwerken in de buurt met bijv. waterzuiveringsinstallaties). Daarnaast: veel netwerken en collega’s om ze mee te krijgen, pro-actief de ruimte pakken, benadrukken in gesprekken met collega’s dat duurzaamheid niet altijd terugverdiend hoeft te worden. Verder: collega’s helpen om hen te laten begrijpen wat verduurzaming in houdt en waar ze moeten beginnen, het spel spelen met collega’s ‘Climate Fresk’ en gesprekken met collega’s voeren om die urgentie voor verduurzamen te vergroten. 

Conclusie: je hebt nooit helemaal de controle op het resultaat, maar wat je wel kunt doen is met die huurders in gesprek gaan, met je buren, collega’s, met nutsleveranciers etc. zodat de kans het grootst is, dat het ook gaat lukken. 

Wat volgt? Tijdens de volgende bijeenkomst gaan we dieper in op het samenwerken en innoveren met marktpartijen. Heb je zelf onderwerpen waar je graag dieper op ingaat, stuur het mee in de evaluatie of mail naar info@bouwstenen.nl. We zullen dan te gast zijn bij gemeente Tilburg. We bezoeken dan de innovatieve LocHal en de circulaire Stadswinkel.

Image

Meer informatie

• Presentatie: Gemeente Tilburg (april 2025)
• Presentatie: Bouwstenen (april 2025)

• Handreiking: Paragraaf Kapitaalgoederen (Bouwstenen, november 2024)

• Artikel: ‘s-Hertogenbosch zet koers richting Paris Proof (In Control 2025)

• Artikel: Grote energiebesparing in Eindhoven door simpel monitoren (In Control 2025)

• Artikel: Monitoren op feitelijk energieverbruik (In Control 2025)

• Webinfo: Kosten CO2 besparing per ton

• Routekaart: Verduurzamen in 7 stappen (Bouwstenen)