De lange termijnontwikkeling in de vrouwenopvang zal gaan in de richting van een volledige stelselherziening, waarbij voorheen afzonderlijke instellingen sterk aan elkaar verbonden zullen worden door afstemming in methodiek, financiering, doorverwijzing en het landelijk beleid.

Aanzet transformatie beleidsontwikkeling

Deze beleidsontwikkeling is ingezet in 2002, vanwege een ernstige stagnatie in de doorstroming van de maatschappelijke opvang, waaronder de vrouwenopvang valt. Een onderzoek van het Trimbos-instituut en een Interdepartementaal beleidsonderzoek MO resulteerden in 2003 in twee publicaties:

• Wolf et al. (2003), Aan de voordeur van de vrouwenopvang - Een onderzoek naar de instroom, Trimbos-instituut, Utrecht.
• Ministerie van Financiën (2003), De Opvang Verstopt, Rapport van het Interdepartementaal beleidsonderzoek MO 2002-2003, Den Haag.

In 2005 publiceert Prof. Judith Wolf van het Trimbos-instituut het Kennisprogramma Maatschappelijke Opvang & Vrouwenopvang, met aanbevelingen voor de tot dan toe matig ontwikkelde kennisinfrastructuur in de sector. Begin 2007 volgt de publicatie Maat en Baat van de Vrouwenopvang. De huisvestingssituatie van de vrouwen en kinderen noemt Wolf in dit boek "Gestapeld leed op de vierkante meter".

Het onderzoek van Prof. Judith Wolf en anderen van het Trimbos-instituut en de Radboud Universiteit Nijmegen, laat zien dat in de vrouwenopvang het aanbod niet goed aansluit op de hulpvraag van de cliënten. Via de Federatie Opvang onderschrijft de hele sector vrouwenopvang de conclusies van Wolf, hoe pijnlijk ze ook zijn.

Op 10 december 2007 verschijnt de beleidsbrief Beschermd en Weerbaar waarin de visie is opgenomen dat de vrouwenopvang een onmisbare schakel vormt in de strijd tegen geweld in afhankelijkheidsrelaties. Met als doel dat de vrouwen en hun kinderen in de vrouwenopvang de hulp en opvang krijgen die zij nodig hebben: passend, goed en snel. Het beleid wordt door de bewindslieden in een breed kader geplaatst en er worden middelen vrijgemaakt voor de transformatie van de sector.

Op 30 oktober 2008 presenteerde Minke Wagenaar tijdens de conferentie Van Huis en Haard de resultaten van het onderzoek naar de accommodaties voor vrouwenopvang in Nederland. De Federatie Opvang lanceert er een landelijk, vijfjarig Verbeterplan Vrouwenopvang, waarin de gewenste transformatie naar een passende, goede en snelle hulpverlening in zeven deelprojecten is uitgewerkt:

• Diagnostiek en Screening
• Integrale Begeleidingsmethodiek
• Hulpverlening aan kinderen in de opvang
• Huisvesting van de opvang
• Deskundigheidsbevordering
• Beschrijving hulpverlening vrouwenopvang
• Sociale activering, toeleiding arbeid en dagbesteding

Deze projecten wordt in de periode 2008-2012 uitgevoerd door de Federatie Opvang en gefinancierd door het Ministerie van VWS. Aedes en VNG nemen deel in de Stuurgroep.

In het kader van het Verbeterplan Vrouwenopvang publiceert de Federatie Opvang medio 2010 het Landelijk Programma van Eisen Huisvesting Vrouwenopvang. Het PVE is een uitwerking van de aanbevelingen uit het onderzoek Van Huis en Haard.

Op 16 december 2010 wordt het advies van de Commissie Stelsel Vrouwenopvang, 'Opvang 2.0' Naar een toekomstbestendig opvangstelsel aan het ministerie van VWS aangeboden door de commissievoorzitter .

Vastgoed kan transformatie moeilijk volgen

Eind 2012 moet de transformatie zijn beslag hebben gekregen, maar het zal duidelijk zijn dat met name het vastgoed dit tempo lang niet altijd zal kunnen volgen. Er zijn in Nederland ruim 50 opvanghuizen, verdeeld over ca. 30 instellingen in 35 centrumgemeenten voor de vrouwenopvang. 

In 2015 publiceerde het Trimbos instituut de Evaluatie Plan van Aanpak maatschappelijke opvang in de vier grote steden 2006 - 2014.