Tijdens een Bouwstenen-bijeenkomst op 20 september 2024 zijn we op uitnodiging van Ryse op bezoek bij Forum in Groningen. Overal plekjes waar je mag zijn, zonder iets te moeten kopen. Geen shopping mall, maar een mooie publieke plek, zoals een plein of park waar van alles gebeurd, maar dan overdekt. Waar je met je vrienden kunt afspreken als het regent of vanaf het dak over de stad uitkijkt. Dat hebben we gehoord, gezien en ervaren.

Niet vanzelf gegaan

Dat is niet vanzelf gegaan vertellen Niet Verdonk, Marc Floor en Dirk Nijdam tijdens de bijeenkomst. Ze doen dat in een luxe lounch filmzaal, die inmiddels ‘all over the world gaat”. Niek Verdonk was als Stadsbouwmeester lange tijd bij de ontwikkeling van deze plek betrokken en vertelt zijn verhaal vanuit stedelijk perspectief. “Je moet de historie van deze plek kennen om hem te begrijpen,” vertelt hij. Hoewel op leeftijd weet hij ons op energieke en inspirerende wijze mee te nemen in de ontstaansgeschiedenis van Forum en de gebouwen en het tapijt van de stad.

Van weerstand naar verlangen

Marc Floor, strateeg maatschappelijke ontwikkeling bij de gemeente Groningen doet dat vanuit het perspectief van de eigen gemeentelijke organisatie en het politieke proces. Om het Forum te realiseren moest er veel op de schop. Niet alleen fysiek. Zo’n beetje de hele stad was tegen en iedereen kon daar wel een argument bij vinden. Toch is het hier gelukt in een proces van lange adem en politieke moed. Een knap staaltje werk en een ervaring waarop Groningen kan doorbouwen bij nieuwe ontwikkelingen. Veel Groningers verlangen nu naar een eigen Forumpje in hun wijk. Andere schaal, andere dingen te beleven, maar een aantrekkelijke publieke plek waar je graag komt. 

Directeur-veranderaar

Degene die de dagelijkse gang van zaken in het Forum leidt is Dirk Nijdam. Officieel is hij de  directeur, maar wat hem kenmerkt is dat hij als maatschappelijk ondernemer zorgt voor het gebruik van deze verticale stad en de balans tussen de publieke (het gratis  openbare) en het zakelijke, passend bij het concept. Ook dat ging niet vanzelf. Daarvoor moest zowel in de focus als organisatorisch een aantal stevige draaien worden gemaakt. van “wat hebben we aan functies en organisaties en wat willen we dan op deze plek” naar  hoe kunnen we van deze plek een aantrekkelijke publieke plek maken? Hoe organiseren we dat? In dat proces zijn een aantal directeuren gesneuveld en mensen vertrokken, maar er is iets moois voor in de plaats gekomen dat door de stad wordt omarmt. Het is heerlijk hem in zijn eigen stijl en zonder beleidstaal te horen vertellen hoe dat is gegaan.

Maatschappelijk rendement in beeld

Na de pauze maken we kennis met Ivan Nio, de eerste sociaal bouwmeester van Nederland, die recent in Groningen is gestart. Wat zou het mooi zijn als we dergelijke plekken ook elders op een ander schaalniveau kunnen realiseren. Wat is daarvoor nodig? Hoe realiseren we dat? Sjoerd Groen, Partner van Ryse, neemt ons in zijn presentatie mee in de maatschappelijke waarde van dit soort plekken. Eigenlijk dezelfde als die van pleinen en parken. We kunnen en moeten deze waarden een duidelijker plek geven in de besluitvorming en ons instrumentarium voor gebiedsontwikkeling.

Vanuit initiatief en private partijen

Marc van Leent, auteur van het boek Publieke Plekken, vertelt hoe hij zijn kennis tegenwoordig inzet als belegger in en organisator van publieke plekken. Eigenlijk net als Dirk, van onderop en de (latente) vraag binnen de kaders van een duidelijk concept. Een kunstenaar kan de ruimte niet betalen, maar met zijn zessen lukt het dan toch weer wel. Huis Mierenveld in Amersfoort is een mooi voorbeeld van zo’n plek en nu functioneert als belangrijke plek in de wijk. 

Haakjes om op door te bouwen

Dan gaan we in drie groepen een uur lang met de sprekers de diepte in. Uit de gesprekken destilleren we een aantal leer- en ontwikkelpunten. Die gaan we nog wat scherper formuleren en uitwerken en als het even lukt bespreken tijdens de Maatschappelijk Vastgoeddag op 28 november 2024. Dan wordt het tijd voor de borrel en uitzicht over de stad. Daar wordt volop doorgepraat. Een aantal aanwezigen ontmoeten we ‘s avonds opnieuw tijdens de film op het dak waar we ook nog worden getrakteerd op een mooie bloedmaan.

Wat volgt? Gesprek op Maatschappelijk Vastgoeddag op 28 november 2024 in Amerfoort. Neem vooral je stedenbouwkundige, planeconoom en jurist mee, want de uitwerking gaat ook hen aan.  Zie hier het programma en je kunt je hier aanmelden.

Meer info

Presentatie: Sjoerd Groen, RYSE (september 2024)
Boek: Publiek Vastgoed, Marc van Leent
Website: Huis mierenveld