Maatschappelijke gevolgen
Door de corona worden mensen geacht bij klachten thuis te blijven. Ze hebben dan digitaal contact, les en/of zorg. Er wordt gevreesd dat mensen die het al moeilijk hebben, het nog moeilijker krijgen en maatschappelijke voorzieningen (zowel publieke als private) omvallen.
Zie ook:
- SCP Dossier maatschappelijke effecten corona, met onder andere het rapport Maatschappelijke gevolgen van corona - juli 2020
- VNG Veel gestelde vragen over corona in het sociaal domein
Regels en maatregelen
- Informatie over maatregelen van de Rijksoverheid.
- Besluiten en publicaties Veiligheidsregio Utrecht (wordt continu bijgewerkt)
- Verzameling noodverordeningen veiligheidsregio's omtrent COVID-19 Let op! Geen volledig overzicht, slechts welke beschikbaar zijn op Officielebekendmakingen.nl.
- Regels voor besluitvorming via digitale weg door besturen gemeenten, provincies, waterschappen en andere openbare lichamen.
Algemene compensatiemogelijkheden en noodhulp
De Rijksoverheid heeft een overzichtelijke pagina waarop de diverse financiële regelingen staan vermeld voor (zelfstandig) ondernemers.
Daarnaast zijn er diverse fondsen, waaronder:
- het fonds kleinecoronahulp (voor initiatieven op het gebied van eenzaamheid, dak en thuislozen en voedsel)
- een kansfonds voor acute noodhulp (leefgeld, opvang en voedsel) voor dak en thuislozen, ongedocumenteerde en mensen in grote armoede.
Op 28 mei 2020 werd bekendgemaakt dat gemeenten, provincies en waterschappen een eerste steunpakket van ruim 566 miljoen eurokrijgen voor het overeind houden van dienstverlening richting hun inwoners. Daarnaast werd op 31 augustus 2020 bekend gemaakt, dat zij een tweede steunpakket van 777 miljoen euro krijgen voor de compensatie van inkomsten die zij mislopen en de extra kosten die zij maken door corona.
Hiermee komt de totale verleende steun op ruim € 1,5 miljard voor 2020.
Een werkgroep heeft overzicht van kostenposten en gederfde inkomsten opgesteld.
AEF concludeert in opdracht van de VNG dat gemeenten voldoende compensatie krijgen van het Rijk voor de extra coronakosten, er is ook gekeken naar derving van huurinkomsten.
Scholen
Basisscholen mogen met ingang van 10 januari, met extra maatregelen, weer fysiek les gaan geven. Vanaf 10 januari mogen ook voortgezet (speciaal) onderwijs en MBO onder strenge voorwaarden weer fysiek onderwijs gaan geven aan leerlingen. Hogescholen en universiteiten mogen ook weer fysiek les gaan geven, wel gelden er aanvullende maatregelen.
Scholen worden gefinancierd vanuit het Rijk (op basis van de 1 oktobertelling) en worden daardoor niet in hun voortbestaan bedreigd. In febuari 2021 kregen ze € 8,5 miljard om achterstanden in het onderwijs weg te werken.
- Informatieteam lesopafstand.nl
- Protocollen en checklists voor PO en VO
- Science guide; lessen voor afstandsonderwijs
- PO-Raad
- VO-raad
- MBO Raad
- Veelgestelde vragen over het coronavirus en onderwijs - Rijksoverheid
- Veelgestelde vragen van ouders over coronavirus en kinderopvang - Rijksoverheid
- Hevo geeft drie strategieën om onderwijs te starten
- Onderzoek ventilatiesystemen op scholen -Ruimte OK (2021)
- Stukken van de Landelijke Coördinatieteam Ventilatie op Scholen (LCVS) bestaande uit Techniek Nederland (voorzitter), GGD, PO-raad, VO-raad en VNG.Brief aan de Tweede Kamer, aankondigingsbrief aan bestuurders met bijlage, oproep en vragenlijst en eindrapport.
Kinderopvang
Vanaf 10 januari 2022 mag de dagopvang en gastouderopvang weer hervatten. BSO's mogen ook weer open per 10 januari. De rijksoverheid blijft de eigen bijdrage van ouders vergoeden zolang het maatregelen pakket duurt (geen reden om op te zeggen). Dit gebeurt op basis van gegevens van de Belastingdienst. Daarmee is de financiële basis van kinderopvangbedrijven (personeel en huur) gegarandeerd. De regeling voor noodopvang voor kinderen van ouder met cruciale beroepen blijft ongewijzigd. Gemeenten hebben hierin een coördinerende en ondersteunende rol. Meer informatie:
- Brancheorganisatie Kinderopvang
- Veelgestelde vragen van ouders over coronavirus en kinderopvang - Rijksoverheid
- Nederlandse aanpak en maatregelen tegen het coronavirus - Rijksoverheid
Sportaccommodaties
Iedereen, kind of volwassen, mag weer binnen of buiten sporten. Wel gelden er voorwaarden.
Sportorganisaties kunnen gebruikmaken van de algemene steun- en compensatiemogelijkheden. Daarnaast is er begin mei 2020 € 110 miljoen extra beschikbaar gesteld ter ondersteuning van sportverenigingen, waarvan € 90 miljoen voor huur en € 20 miljoen voor organisaties met een eigen accommodatie met een max van € 2.500,-). De Stichting Waarborgfonds Sport schatte de schade voor de breedtesport in april op € 300 miljoen. NOC*NSF deed een oproep aan gemeenten en het kabinet voor een noodfonds van € 950 miljoen voor de hele sportsector tot en met de zomer. Meer informatie:
- Sluiting zwembaden en protocol verantwoord zwemmen
- Veelgestelde vragen over het coronavirus en sport - Rijksoverheid
- Sportindebuurt met voorbeelden lokale initiatieven
- TeamNL.org met workouts voor specifieke sporten als voetbal, zwemmen, basketbal, atletiek en nog veel meer
- NOC*NSF met veelgestelde vragen over het coronavirus en sport
- Bouwstenen-bericht over sport
Dorps- en wijkaccommodaties
Buurthuizen, net als dorpshuizen en wijkcentra, zijn ook weer open voor publiek. Een buurthuis, dorpshuis of wijkcentrum kan ook weer activiteiten organiseren, bijvoorbeeld voor maatschappelijke ondersteuning van kwetsbare personen. Denk aan: dagbesteding voor ouderen, (kwetsbare) jongeren, mensen met een beperking en dak- en thuislozen. Of voor mensen met psychische problemen of die eenzaam zijn.
Op 31 augustus maakte het kabinet bekend dat er € 17 miljoen steun komt voor buurt- en dorpshuizen. Na een eerdere succesvolle lobby van de LVKK en het LSA voor compensatie via de – inmiddels gesloten -TOGS-regeling komt er nu ook compensatie via het gemeentefonds. De Rijksoverheid heeft met gemeenten afspraken gemaakt over een groot aantal gemeentelijke taken die door de corona duurder zijn geworden of waarbij inkomsten zijn weggevallen. Dat maakte het kabinet op 31 augustus bekend. Het kabinet stelt dit bedrag beschikbaar om gemeenten te compenseren voor de extra uitgaven voor de dorps- en buurthuizen.
Voor professionals op de loonlijst van maatschappelijke dienstverleners en zzp-ers is er een financiële regeling beschikbaar. Voor gemeenschapshuizen en vrijwillige wijkbesturen die bijvoorbeeld een pand van de gemeente huren, was er geen landelijke regeling omdat buurthuizen uiteenlopende SBI-codes hebben. Buurthuizen die als café bij de Kamer van Koophandel zijn ingeschreven komen in aanmerking voor compensatie. Dat gold niet voor buurthuizen die zijn ingeschreven als gemeenschapshuis, lokaal welzijnswerk, beheer van onroerend goed (buurthuis in zelfbeheer) of religieuze organisaties (verenigingsgebouw met kerkelijke achtergrond). Het samenwerkingsverband plattelandsgemeenten P10 heeft op 23 april 2020 een brandbrief gestuurd aan minister Wiebes (EZK) om steun te vragen voor hun gemeenschapshuizen.
- Sociaal Werker is en blijft een cruciaal beroep - Sociaal Werk Nederland, 14 december 2020
- 17 miljoen steun voor buurt- en dorpshuizen - LSA, 7 september 2020
- Plattelandgemeenten vragen minister Wiebes om steun buurthuizen - P10, 23 april 2020
- Onderzoek over impact op maatschappelijke initiatieven - MAEX, 1 april 2020
- Buurt- en dorpshuizen in de knel - Bouwstenen, 10 april 2020
- Dorpshuizen kind van de rekening - Binnenlands bestuur, mei 2020
Culturele instellingen
Bibliotheken zijn weer geopend. Musea en theaters zijn vanaf 26 januari 2022 ook weer geopend. .
Op 4 januari 2021 ging het subsidieplan cultuur 2021-2024 van start met € 413 miljoen per jaar. Het Rijk geeft ook - vooralsnog tot 1 juli 2021 - coronacompensatie voor de landelijk gesubsidieerde instellingen en € 150 miljoen via de gemeenten voor de lokale cultuur. Minister van Engelshoven heeft over dit laatste aan alle gemeenten afzonderlijk een brief geschreven.
Meer informatie:
- Opnieuw extra financiële ondersteuning voor culturele sector - Rijksoverheid, 28 mei 2020
- Maatregelen coronavirus en bibliotheekorganisaties - Vereniging Openbare Bibliotheken
- Veel gestelde vragen over coronavirus en cultuur - Rijksoverheid
- Aanvullende ondersteuning voor culturele sector - Rijksoverheid, 15 april 2020
Zorg, inclusief dag- en nachtopvang
Diverse dag- en nachtopvang accommodaties zijn ook weer toegankelijk. Sommige locaties zijn opgeschaald naar een 24-uursopvang, waarbij goed gelet wordt op de groepsgrootte. Ook zijn tijdelijk extra opvanglocaties ingericht voor 24-uurs opvang, bijvoorbeeld in sportaccommodaties. Per opvanglocatie wordt er bekeken wat de beste wijze is om mensen om te kunnen vangen.
De huurkosten en andere vaste lasten lopen door, ook bij sluiting. Gezondheids- en verslavingzorg met overnachting komt voor de schadevergoeding in aanmerking. Andere opvang niet. Voorzieningen voor dagbesteding sluiten massaal hun deuren. Daardoor missen 70 tot 100.000 mensen structuur, contacten en bezigheden en worden mantelzorgers extra belast. Meer informatie:
- Onderzoek Covid 19 en daklooshieid in Nederland - Radboud umc, november 2020
- Onderzoek naar de gevolgen van corona voor zorgvastgoed - Bouwstenen, september 2020
- Organisatie van het vaccinatiespreekuur huisartsen - NHG, juni 2020
- Informatiepagina dak- en thuislozen - Valente
- Coronadossier over dagbesteding - Movisie
Voedselbanken
Er zijn in Nederland 170 voedselbanken. De activiteiten worden voortgezet zolang de gezondheid van de medewerkers en vrijwilligers niet in gevaar komt. Veel vrijwilligers zijn ouderen die tot de risicogroep behoren. De aanvoer van voedsel wordt minder. Daardoor zijn enkele voedselbanken tijdelijk gesloten. Maar er zijn ook veel nieuwe vrijwilligers en hulp van buiten. De landelijke vereniging voor voedselbanken verwacht extra klanten te krijgen in deze periode, aangezien veel mensen nu zonder inkomen zitten, waaronder zzp-ers. Meer informatie:
Speeltuinen/bossen, kinderboerderijen en scouting
Speeltuinen, speelbossen, kinderboerderijen en scouting kunnen hun hek openen en buiten activiteiten organiseren als ze door de gemeente en veiligheidsregio onder buitensport zijn geschaard. Ook speeltuinen die (de mogelijkheid tot) kinderopvang bieden kunnen open zijn.
Op 31 augustus werd bekend gemaakt dat naar lokale voorzieningen zoals speeltuinen en scouting € 7 miljoen wordt vrijgemaakt in een aanvullend pakket.
Zo'n 94% van de beheerde speeltuinen en kinderboerderijen lopen hierdoor inkomsten mis, meldt het NUSO april 2020,
- Corona en kinderboerderijen - vSKBN, 15 december 2020
- Aanvullend pakket voor gemeenten - Rijksoverheid, 31 augustus 2020
- Bericht over inkomsten speeltuinen - NUSO, april 2020
Kerken
Kerken zenden hun diensten veelal online uit, maar mogen ook nog fysiek bij elkaar komen en verlenen veel hulp (betaald en onbetaald) aan mensen binnen en buiten hun gemeenschap. Het zijn private instellingen en hebben als gevolg van de coronacrisis minder inkomsten uit collectes (voor goede doelen), verhuur en giften. Ze komen niet in aanmerking voor de algemene noodmaatregelen. Meer informatie:
- de coronapagina's van de Christelijk Gereformeerde Gemeenten, het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken, de Islamitische Stichting Nederland, de Protestantse Kerk en de Raad van Kerken
Gebouwbeheer (inclusief ventilatie)
Nu de panden veel minder gebruikt worden vraagt dit ook aanpassingen in het beheer van de gebouwen. Denk bijvoorbeeld aan het uitzetten of veranderen van de instellingen van klimaatinstallaties (maximaal ventileren met buitenlucht), het doorspoelen van leidingen in verband met het risico op legionella of extra leegstandsbeheer en extra toezicht op leegstaande panden en bouwplaatsen.
- Antwoorden op raadsvragen - Arnhem, augustus en september 2020
- Acht praktische tips over ventileren - Bouwstenen, augustus 2020
- Handleiding Installatienet.nl wat te doen met ventilatie.
- REHVA met COVID19-advies over verwarming, ventilatie en airconditioning.
- Gawalo met tips voor instellingen klimaatinstallaties
- Luchtreinigers mogelijk oplossing voor ventileren accommodaties waar veel mensen komen - NOS, augustus 2020
Verhuur en medegebruik ruimte
Diverse eigenaren van maatschappelijk vastgoed verlenen uitstel van huur en soms kwijtschelding.
- Uitspraak Hoge Raad n.a.v. prejudiciële vragen over huurkorting in coronatijd, 24 december 2021
- Compensatieregeling (SCHERF), meer informatie, voorwaarden en aanvraagformulier - Gemeente Eindhoven, 29 juli 2021
- Verlenging huurkwijtschelding tot 1 juli 2021 - Gemeente Rotterdam, juli 2021
- Verlening steunmaatregelen voor huurders tot 1 juli 2021 - Gemeente Utrecht, juli 2021
- Regeling winterproof gebruik terrassen’ - Gemeente Best, 6 juli 2021
- Rechters over commerciele verhuur tijdens corona - Bouwstenen, april 2021
- Modelbrief Huuraanpassing corona - KHN, maart 2021
- Besluitformulier gemeente inclusief bijlage met voorwaarden - Gemeente Alphen aan den Rijn, maart 2021
- Convenant ketensolidariteit horecasector Zwolle - Zwolle, juni 2020
- Convenant ketensolidariteit horecasector Breda - Breda, 20 april 2020
- Raadsinformatie en Collegevoorstel over huur tijdens corona - gemeente Maastricht, april 2021
- Raadsbrief afwegingskader corona - gemeente Arnhem, april 2021
- Raadsbrief met update over huur in tijden van corona - gemeente Eindhoven, februari 2021
- Informatie over extra ruimte voor onderwijs - min OCW, VNG, PO raad
- Raadsbrief, toelichting en brief voor huurders - gemeente Utrecht, juli 2020
- Steunmaatregelen - Veldhoven, november 2020
- Artikel: Huur, uitstel of kwijtschelding - Bouwstenen, 5 augustus 2020
Bouw- en installatiebranche
De bouw werkt zoveel mogelijk door. Er wordt gewerkt volgens speciale protocollen, waaronder het "Protocol samen veilig doorwerken". Diverse gemeenten en andere gebouweigenaren in de publike sector proberen het onderhoud en de verduurzaming van de gebouwen naar voren te halen. Op 22 april 2020 heeft het Bouwstenen-platform samen met diverse andere organisaties aan de opdrachtgevers en opdrachtnemerskant in de bouw de verklaring 'Samen doorbouwen aan Nederland' ondertekend. Met een beejtje extra financiering kunnen ook nu stappen in de verduurzaming worden gezet.
Bouw- en installatiebedrijven kunnen bij omzetdaling van meer dan 20% gebruik maken van de financiële regeling van het rijk. Meer informatie:
- Manifest Samen doorbouwen aan Nederland
- Samen (duurzaam) doorbouwen - Bouwstenen-bericht, 22 april 2020
- Onderhoud en verduurzaming van maatschappelijk vastgoed juist nu aanpakken, zeggen partners van Bouwstenen, de Nederlandse organisatie van Onderhoudsbedrijven en Urgenda.
- Bouwend Nederland
